کد مطلب:498 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا ولايت فقيه اخباري است يا انشائي؟

بعضي معتقدند علمايي كه در مسألة «ولايت فقيه» سخن گفتهاند دو ديدگاه مختلفت دارند، بعضي ولايت فقيه را به معني«خبري» پذيرفتهاند، بعضي به مفهوم «انشايي» و اين دو مفهوم در ماهيّت با يكديگر متفاوتند.



زيرا اوّلي ميگويد فقهاي عادل از طرف خدا منصوب به ولايت هستند، و دوّمي ميگويد مردم، فقيه واجب الشّرايط را بايد به ولايت انتخاب كنند.



ولي به اعتقاد ما اين تقسيم بندي از اصل، بياساس به نظر ميرسد، چرا كه ولايت هر چه باشد انشائي است، خواه خداوند آن را انشا كند يا پيامبر اسلام(ص) ويا امامان (ع) مثلاً امام(ع) بفرمايد «اِنّي قَدْ جَعَلْتُهُ حاكِماً» [من (فقيهي را كه داراي شرايط ايمان و تقواست به ولايت و حكومت نصب كردم] يا «فرضاً» مردم انتخاب كنند و براي او انشاء ولايت و حكومت نمايند.



هر دو انشائي است، تفاوت در اين است ك در يك جا انشاء حكومت از ناحية خداست، و در جاي ديگر از ناحية مردم، و تعبير به اخباري بودن در اينجا نشان ميهد كه گويندة اين سخن به تفاوت ميان اخبار و انشاء دقيقاً آشنايي نداشته است، و يا اگر آشنا بوده، اين تعبيرات را از روي مسامحه به كار برده است.



تعبير صحيح اين است كه ولايت در هر صورت، انشائي است و جزء مقاماتي است كه بدون انشاء تحقق نمييابد، تفاوت در اين است كه انشاء اين مقام و موهبت ممكن است از سوي خدا باشد يا از سوي مردم، مكتبهاي توحيدي آن را از سوي خدا ميدانند (و هر جا از سوي مردم باشد باز بايد به اذن خدا باشد) و مكتبهاي الحادي آن را از سوي مردم ميپندارد.



بنابراين دعوي بر سر «اخبار» و «انشاء » نيست، سخن بر سر اين است كه چه كسي انشاء كند خدا يا خلق؟ يابه تعبير ديگر مبناي مشروعيّت حكومت اسلامي آيا اجازه و اذن خداوند در تمام سلسله مراتب حكومت است يا اجازه و اذن مردم؟



مسلّم است آنچه با ديدگاههاي الهي سازگار ميباشد، اوّلي است نه دوّمي.



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

---

پيام قرآن ج 10


حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران